สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 15-16) ครั้งสุดท้าย

สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ

กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 15-16) ครั้งสุดท้าย

อาจารย์ดาราพร ถิระวัฒน์

วันเสาร์ที่ 30 สิงหาคม 2568

**********

1. เจ้าหนี้ร่วม ม.298-300

-ม.298 "ถ้าบุคคลหลายคนมีสิทธิเรียกร้องการชำระหนี้โดยทำนองซึ่งแต่ละคนอาจจะเรียกให้ชำระหนี้สิ้นเชิงได้ไซร้ แม้ถึงว่าลูกหนี้จำต้องชำระหนี้สิ้นเชิงแต่เพียงครั้งเดียว (กล่าวคือเจ้าหนี้ร่วมกัน) ก็ดี ท่านว่าลูกหนี้จะชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้แต่คนใดคนหนึ่งก็ได้ตามแต่จะเลือก ความข้อนี้ให้ใช้บังคับได้ แม้ทั้งที่เจ้าหนี้คนหนึ่งจะได้ยื่นฟ้องเรียกชำระหนี้ไว้แล้ว"

-เจ้าหนี้แต่ละคนมีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้โดยสิ้นเชิงได้ โดยไม่จำต้องได้รับความยินยอมจากเจ้าหนี้อื่น

-กฎหมายคำนึงถึงการชำระหนี้สิ้นเชิง แม้เจ้าหนี้ร่วมจะฟ้องคดี ลูกหนี้ก็สามารถชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ร่วมอีกคนที่ไม่ได้ฟ้องคดีก็ได้

-ม.300 "ในระหว่างเจ้าหนี้ร่วมกันนั้น ท่านว่าต่างคนชอบที่จะได้รับชำระหนี้เป็นส่วนเท่า ๆ กัน เว้นแต่จะได้กำหนดไว้เป็นอย่างอื่น"

-เหตุส่วนตัว ผลที่เกิดขึ้นเป็นคุณหรือโทษเฉพาะแก่เจ้าหนี้ร่วมคนหนึ่งคนใดเท่านั้น ม.299 วรรคสาม ให้อนุโลม ม.295 มาใช้

-การที่เจ้าหนี้ร่วมคนหนึ่งโอนสิทธิเรียกร้อง ต้องไม่กระทบถึงสิทธิของเจ้าหนี้ร่วมคนอื่น ม.299 วรรคสาม

2. ผลของการเป็นเจ้าหนี้ร่วม (เหตุในลักษณะคดี ผลที่เกิดโดยหรือเกิดกับเจ้าหนี้ร่วมคนหนึ่ง จะมีผลถึงเจ้าหนี้ร่วมคนอื่นด้วย)

2.1) เจ้าหนี้ร่วมคนหนึ่งผิดนัด ม.299 วรรคหนึ่ง "การที่เจ้าหนี้ร่วมกันคนหนึ่งผิดนัดนั้น ย่อมเป็นโทษแก่เจ้าหนี้คนอื่น ๆ ด้วย"

2.2) เจ้าหนี้รวมคนหนึ่งมีหนี้เกลื่อนกลืนกันกับสิทธิเรียกร้อง ม.299 วรรคสอง "ถ้าสิทธิเรียกร้องและหนี้สินนั้นเป็นอันเกลื่อนกลืนกันไปในเจ้าหนี้ร่วมกันคนหนึ่ง สิทธิของเจ้าหนี้คนอื่น ๆ อันมีต่อลูกหนี้ก็ย่อมเป็นอันระงับสิ้นไป"

2.3) นำม.292 , 293 มาอนุโลมใช้กับเจ้าหนี้ร่วม

3. หนี้ที่แบ่งชำระไม่ได้ ม.301-302

-หนี้ที่การชำระหนี้ไม่อาจแบ่งชำระกันได้ เพราะสภาพของหนี้หรือข้อตกลงในสัญญา

3.1) ลูกหนี้หลายคนในหนี้ที่แบ่งชำระไม่ได้

-ม.301 "ถ้าบุคคลหลายคนเป็นหนี้อันจะแบ่งกันชำระมิได้ ท่านว่าบุคคลเหล่านั้นต้องรับผิดเช่นอย่างลูกหนี้ร่วมกัน"
3.2) เจ้าหนี้หลายคนในหนี้ที่แบ่งชำระไม่ได้

-ม.302 "ถ้าการชำระหนี้เป็นการอันจะแบ่งกันชำระมิได้ และมีบุคคลหลายคนเป็นเจ้าหนี้ ถ้าบุคคลเหล่านั้นมิได้เป็นเจ้าหนี้ร่วมกันไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ได้แต่จะชำระหนี้ให้ได้ประโยชน์แก่บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดด้วยกัน และเจ้าหนี้แต่ละคนจะเรียกชำระหนี้ได้ก็แต่เพื่อได้ประโยชน์ด้วยกันหมดทุกคนเท่านั้น อนึ่ง เจ้าหนี้แต่ละคนจะเรียกให้ลูกหนี้วางทรัพย์ที่เป็นหนี้นั้นไว้เพื่อประโยชน์แห่งเจ้าหนี้หมดทุกคนด้วยกันก็ได้ หรือถ้าทรัพย์นั้นไม่ควรแก่การจะวางไว้ ก็ให้ส่งแก่ผู้พิทักษ์ทรัพย์ซึ่งศาลจะได้ตั้งแต่งขึ้น
นอกจากนี้ ข้อความจริงใดที่เท้าถึงเจ้าหนี้คนหนึ่งเท่านั้น หาเป็นไปเพื่อคุณหรือโทษแก่เจ้าหนี้คนอื่น ๆ ด้วยไม่"

4. ความระงับแห่งหนี้

4.1) การชำระหนี้

4.2) การปลดหนี้

-ม.340 "ถ้าเจ้าหนี้แสดงเจตนาต่อลูกหนี้ว่าจะปลดหนี้ให้ ท่านว่าหนี้นั้นก็เป็นอันระงับสิ้นไป
ถ้าหนี้มีหนังสือเป็นหลักฐาน การปลดหนี้ก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย หรือต้องเวนคืนเอกสารอันเป็นหลักฐานแห่งหนี้ให้แก่ลูกหนี้ หรือขีดฆ่าเอกสารนั้นเสีย"

-ฎีการับรองการแสดงเจตนาปลดหนี้ทางอิเล็กทรอนิกส์

-ปลดหนี้เฉพาะส่วน ม.293

4.3) การหักกลบลบหนี้ ม.341-348

-บุคคลสองคนต่างมีความผูกพันซึ่งกันและกัน เป็นลูกหนี้และเจ้าหนี้ซึ่งกันและกัน ในมูลหนี้ต่างราย

-เป็นหนี้ซึ่งเจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้

-ผู้ที่หักกลบลบหนี้ได้ต้องมีความผูกพันซึ่งกันและกัน

-การหักกลบลบหนี้ต้องมีความผูกพันในหนี้ 2 ราย

-หนี้ที่จะนำมาหักกลบลบหนี้ต้องมีวัตถุแห่งหนี้เป็นอย่างเดียวกัน

-หนี้ที่จะนำมาหักกลบลบหนี้ต้องถึงกำหนดชำระแล้ว (ข้อยกเว้นตามม.308 วรรคสอง)

-การหักกลบลบหนี้ทำโดยคู่กรณีฝ่ายเจ้าหนี้แสดงเจตนาแก่อีกฝ่ายหนึ่ง (นิติกรรมฝ่ายเดียว) ไม่จำเป็นต้องได้รับความยินยอมจากอีกฝ่ายหนึ่ง

-ข้อห้ามการหักกลบลบหนี้

--สภาพแห่งหนี้ไม่เปิดช่องให้หักกลบลบหนี้กันได้ ม.341 วรรคหนึ่ง

--คู่กรณีได้แสดงเจตนาไม่ให้มีการหักกลบลบหนี้ ม.341 วรรคสอง

--สิทธิเรียกร้องที่ยังมีข้อต่อสู้ ม.344 หนี้ที่ขาดอายุความ ? ม.344 ตอนท้าย+342 วรรคสอง

--หนี้อันเกิดแต่การอันมิชอบด้วยกฎหมาย ม.345

--สิทธิเรียกร้องที่ศาลจะสั่งยึดไม่ได้ ม.346

--กรณีซึ่งศาลสั่งห้ามมิให้ลูกหนี้ให้ใช้เงินแก่เจ้าหนี้แล้ว ม.347

-ผลของการหักกลบลบหนี้

--ม.341 ระงับเท่าจำนวนที่ตรงกัน

--ม.342 การแสดงเจตนาหักกลบลบหนี้มีเงื่อนไขเงื่อนเวลาไม่ได้

--ม.342 วรรคสอง กฎหมายให้ความระงับแห่งหนี้ย้อนหลังไปในเวลาแรกที่หนี้ทั้งสองฝ่ายหักได้เป็นครั้งแรก

--ม.348 กรณีที่คู่กรณีต่างฝ่ายต่างมีสิทธิเรียกร้องหลายราย

4.4) การแปลงหนี้ใหม่ ม.349-352

-ต้องมีหนี้เดิม

-ต้องทำสัญญาแปลงหนี้เดิมเป็นหนี้ใหม่

-ต้องมีการเปลี่ยนสิ่งที่เป็นสาระสำคัญ

--วัตถุแห่งหนี้ , วัตถุประสงค์แห่งหนี้ , เงื่อนไข

--กรณีเปลี่ยนตัวเจ้าหนี้ ม.349 วรรคสาม บังคับตามเรื่องโอนสิทธิเรียกร้องโดยอนุโลม ทำเป็นหนังสือสัญญา 3 ฝ่าย คือ เจ้าหนี้คนเดิม เจ้าหนี้คนใหม่ และลูกหนี้

--กรณีเปลี่ยนตัวลูกหนี้ ม.350 อาจทำเป็นสัญญา 2 ฝ่ายก็ได้ ระหว่างเจ้าหนี้กับลูกหนี้คนใหม่ การแปลงหนี้ใหม่ ทำให้หนี้เดิมระงับ การเปลี่ยนตัวลูกหนี้เดิมจึงได้ประโยชน์ จึงไม่ต้องทำสัญญาด้วยก็ได้

-ต้องมีหนี้ใหม่ที่เกิดขึ้นสมบูรณ์แทนที่หนี้เดิม

-ผลของการแปลงหนี้ใหม่

--หนี้เดิมระงับสิ้นไปทั้งหมด ทั้งหนี้ประธานและหลักประกันแห่งหนี้ ม.349 และมีหนี้ใหม่เกิดขึ้น

--ข้อจำกัด กรณีการตกลงโอนประกันหนี้ ม.352

4.5) หนี้เกลื่อนกลืนกัน ม.353

-สิทธิและความรับผิดในหนี้รายหนึ่งตกอยู่แก่บุคคลคนเดียวกัน มีผลให้หนี้รายนั้นระงับสิ้นไป

-หนี้เกลื่อนกลืนกัน เกิดได้ 2 กรณี

--เจ้าหนี้หรือลูกหนี้กลายเป็นทายาทของอีกฝ่ายหนึ่ง

--เจ้าหนี้หรือลูกหนี้ได้รับหนี้หรือสิทธิเรียกร้องในหนี้รายเดียวกันของอีกฝ่ายหนึ่งมา

***จบการบรรยาย***

✅สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ ครั้งที่ 1

✅สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ ครั้งที่ 2