สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 5)
สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ
กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 5)
อาจารย์ดาราพร ถิระวัฒน์
วันเสาร์ที่ 21 มิถุนายน 2568
**********
1. เมื่อครั้งที่แล้วช่วงท้าย อาจารย์พูดถึงคำพิพากษาฎีกาที่ 883/2567 มีข้อพิจารณาหลายเรื่อง ขอให้นักศึกษาทำความเข้าใจให้ดี
2. สำหรับหัวข้อ สถานที่ชำระหนี้ ม.324 , ค่าใช้จ่ายในการชำระหนี้ ม.325 , หลักฐานการชำระหนี้ ม.326-327 , การจัดสรรการชำระหนี้ ม.328-329 , การวางทรัพย์ ม.331-339 อาจารย์จะขอข้ามไป เพราะรายละเอียดข้อเท็จจริงไม่ค่อยเป็นปัญหามากนัก
3. วิธีการชำระหนี้ ม.208 วรรคหนึ่ง
ม.208 วรรคหนึ่ง "การชำระหนี้จะให้สำเร็จผลเป็นอย่างใด ลูกหนี้จะต้องขอปฏิบัติการชำระหนี้ต่อเจ้าหนี้เป็นอย่างนั้นโดยตรง" หนี้จะระงับได้ ลูกหนี้ต้องชำระหนี้ให้ถูกต้อง ถ้าลูกหนี้ชำระหนี้ไม่ถูกต้อง คือ ลูกหนี้ยังอยู่ในวิสัยที่จะชำระหนี้ได้อยู่ แต่จะชำระบางส่วนหรือชำระเป็นอย่างอื่นไม่ได้ เจ้าหนี้ก็มีสิทธิตามม.320 "อันจะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้แต่เพียงบางส่วน หรือให้รับชำระหนี้เป็นอย่างอื่นผิดไปจากที่จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้นั้น ท่านว่าหาอาจจะบังคับได้ไม่"
4. สิทธิของเจ้าหนี้ที่จะปฏิเสธการชำระหนี้บางส่วนหรือการชำระหนี้เป็นอย่างอื่น ม.320
4.1) ม.320 กฎหมายให้สิทธิเจ้าหนี้ บังคับชำระหนี้ให้ตรงตามมูลหนี้ จะอ้างว่าเจ้าหนี้ใช้สิทธิโดยไม่สุจริต ไม่ยอมรับชำระหนี้บางส่วนหรืออย่างอื่น อ้างไม่ได้
4.2) แต่มีกฎหมายที่ให้ชำระหนี้บางส่วนได้ ต้องระวัง มี 4 กรณี
-จำนอง ผู้จำนองล้างหนี้จำนองเป็นงวด ๆ ได้
-ม.218 วรรคสอง ชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยบางส่วน ถ้าไม่ถึงกับไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้ต้องรับชำระหนี้บางส่วนในส่วนที่เป็นวิสัยไม่ไร้ประโยชน์
-การหักกลบลบหนี้ ม.341 เจ้าหนี้ลูกหนี้เป็นหนี้ระหว่างกัน ลูกหนี้ขอหักกลบลบหนี้ได้ อาจเป็นการชำระหนี้บางส่วน
-ซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ที่มีการส่งมอบทรัพย์ที่น้อยกว่าหรือมากกว่า ไม่เกินร้อยละ 5 ของเนื้อที่ทั้งหมดตามม.466 ผู้ซื้อต้องรับ
4.3) ผลของการรับชำระหนี้บางส่วน หนี้ระงับบางส่วน , ส่วนที่ยังไม่ชำระหนี้ ลูกหนี้ก็ยังต้องรับผิดอยู่ ยังมีส่วนที่ผิดนัดอยู่ คิดดอกเบี้ยได้อยู่ ฎ.5760/2540 อาจารย์เคยจะออกข้อสอบ แต่ไม่ได้รับเลือกเป็นข้อสอบ
4.4) การชำระหนี้เป็นอย่างอื่น ผิดไปจากที่ต้องชำระแก่เจ้าหนี้
-การให้บัตรถอนเงินแก่เจ้าหนี้ เพื่อให้เจ้าหนี้ไปเบิกเงินมาชำระหนี้ เป็นการชำระหนี้อย่างอื่น ฎ.2646/2551
-การโอนเงินเข้าบัญชีเงินฝากเจ้าหนี้ ก็เป็นการชำระหนี้อย่างอื่น ฎ.2960/2566
-ม.321 วรรคสาม "ถ้าชำระหนี้ด้วยออก ด้วยโอน หรือด้วยสลักหลังตั๋วเงิน หรือประทวนสินค้า ท่านว่าหนี้นั้นจะระงับสิ้นไปต่อเมื่อตั๋วเงิน หรือประทวนสินค้านั้นได้ใช้เงินแล้ว"
4.5) ผลของการรับชำระหนี้อย่างอื่น ม.321 , 322
-ม.321 วรรคหนึ่ง "ถ้าเจ้าหนี้ยอมรับการชำระหนี้อย่างอื่นแทนการชำระหนี้ที่ได้ตกลงกันไว้ ท่านว่าหนี้นั้นก็เป็นอันระงับสิ้นไป" หนี้ทั้งหมดระงับลงทันที ฎ.2185/2524 , 5561-5567/2530
-ม.656 วรรคสอง "ถ้าทำสัญญากู้ยืมเงินกัน และผู้ให้กู้ยืมยอมรับเอาสิ่งของหรือทรัพย์สินอย่างอื่นเป็นการชำระหนี้แทนเงินที่กู้ยืมไซร้ หนี้อันระงับไปเพราะการชำระเช่นนั้น ท่านให้คิดเป็นจำนวนเท่ากับราคาท้องตลาดแห่งสิ่งของหรือทรัพย์สินนั้นในเวลาและ ณ สถานที่ส่งมอบ" เป็นข้อยกเว้น สัญญากู้ยืมเงิน จะระงับตามราคาท้องตลาด
-ม.322 "ถ้าเอาทรัพย์ก็ดี สิทธิเรียกร้องจากบุคคลภายนอกก็ดี หรือสิทธิอย่างอื่นก็ดี ให้แทนการชำระหนี้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องรับผิด เพื่อชำรุดบกพร่องและเพื่อการรอนสิทธิทำนองเดียวกับผู้ขาย" ความรับผิดทางกฎหมาย ให้ลูกหนี้ต้องรับผิดสำหรับการชำระหนี้อย่างอื่น (ไม่ใช่ความรับผิดตามมูลหนี้เดิม เพราะมูลหนี้เดิมระงับด้วยการชำระหนี้เป็นอย่างอื่น)
-ฎ.1012/2564 , 2949/2564 ลูกหนี้เอาสิทธิเรียกร้องไปชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ เป็นการชำระหนี้เป็นอย่างอื่น และมีข้อตกลงหากเจ้าหนี้เรียกให้ลูกหนี้ของลูกหนี้ชำระไม่ได้ ตัวลูกหนี้ยังต้องรับผิดอยู่ เป็นสัญญาโอนสิทธิเรียกร้องที่มีข้อตกลงเพิ่มเติม ลูกหนี้จึงต้องรับผิดตามข้อตกลงนั้น ไม่ใช่รับผิดตามม.322
-ม.321 วรรคสอง "ถ้าเพื่อที่จะทำให้พอแก่ใจเจ้าหนี้นั้น ลูกหนี้รับภาระเป็นหนี้อย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นใหม่ต่อเจ้าหนี้ไซร้ เมื่อกรณีเป็นที่สงสัย ท่านมิให้สันนิษฐานว่าลูกหนี้ได้ก่อหนี้นั้นขึ้นแทนการชำระหนี้"
5. ผลของการปฏิบัติการชำระหนี้โดยชอบ คือ ลูกหนี้ถูกปลดเปลื้องความรับผิด ม.330 และทำให้หนี้ระงับ , แต่ถ้าปฏิบัติการชำระหนี้ไม่ถุกต้อง ก็จะเกิดความรับผิดของลูกหนี้ขึ้น
6. หลักความรับผิดของลูกหนี้
6.1) ความรับผิดหลัก ม.215 หลักทั่วไป ความรับผิดในการไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ เจ้าหนี้จะเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนที่เกิดขึ้นก็ได้
-ถ้าเป็นเรื่องสัญญา ตัวสัญญาก็คือข้อตกลงให้ชำระหนี้อย่างไร เป็นไปตามข้อตกลงนั้นไหม ถ้าไม่เป็นไปตามข้อตกลง ก็เป็นการไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงของมูลหนี้ (คำว่าผิดสัญญา ก็คือ การไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้)
6.2) ความรับผิดเฉพาะ
-ความรับผิดกรณีลูกหนี้ผิดนัด ม.216 , 217 , 224 , 225 (เป็นความรับผิดมากกว่าปกติในระหว่างที่ลูกหนี้ผิดนัด) ถ้าข้อสอบเข้าหลักเฉพาะแล้ว ไม่ต้องตอบหลักทั่วไป เช่น เข้าม.217 ไม่ต้องตอบ ม.217 + 215
-ความรับผิดกรณีการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย เพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบ ม.218
ครั้งหน้าเรื่องการผิดนัดของลูกหนี้
***จบการบรรยาย***
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น