สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 9-10)
สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ
กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 9-10)
อาจารย์ดาราพร ถิระวัฒน์
วันเสาร์ที่ 26 กรกฎาคม 2568
**********
1. การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย เพราะพฤติการณ์ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบ
-ม.218 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยจะทำได้ เพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบไซร้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เจ้าหนี้เพื่อค่าเสียหายอย่างใด ๆ อันเกิดแต่การไม่ชำระหนี้นั้น
ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน ถ้าหากว่าส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นจะเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นแล้ว และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้เสียทั้งหมดทีเดียวก็ได้"
ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน ถ้าหากว่าส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นจะเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นแล้ว และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้เสียทั้งหมดทีเดียวก็ได้"
-ต้องวิเคราะห์ให้ได้ก่อนว่า เป็นการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยหรือยัง ถ้าพ้นวิสัยแล้ว จึงพิจารณาว่าเป็นเพราะอะไร เป็นเพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบหรือไม่
-ฎ.1781/2567 เงื่อนไขในสัญญาประนีประนอมยอมความเป็นพ้นวิสัย ไม่สามารถปฏิบัติตามเงื่อนไขได้
-ม.218 วรรคสอง การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน หากส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะเป็นอันไร้ประโยชน์ เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัย และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้เสียทั้งหมดก็ได้
1.1) ม.320 "อันจะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระหนี้แต่เพียงบางส่วน หรือให้รับชำระหนี้เป็นอย่างอื่นผิดไปจากที่จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้นั้น ท่านว่าหาอาจจะบังคับได้ไม่" ม.320 การชำระหนี้ยังอยู่ในวิสัยที่จะชำระได้ แต่ลูกหนี้นำมาชำระบางส่วนหรือชำระเป็นอย่างอื่น จะบังคับให้เจ้าหนี้รับชำระเช่นนี้ไม่ได้ เจ้าหนี้มีสิทธิปฏิเสธเพื่อให้ลูกหนี้ชำระหนี้ให้ถูกต้อง , แต่ม.218 วรรคสอง มีบางส่วนพ้นวิสัยแล้ว เจ้าหนี้จะปฏิเสธไม่รับชำระหนี้และให้ลูกหนี้ชำระให้ถูกต้องไม่ได้แล้ว (และในส่วนที่อยู่ในวิสัยถ้ายังเป็นประโยชน์ เจ้าหนี้ต้องรับชำระส่วนนั้น เพื่อความเป็นธรรมตามกฎหมาย)
1.2) ม.389 พ้นวิสัยบางส่วน จะใช้สิทธิเลิกสัญญา การใช้สิทธิเลิกสัญญาเป็นการทำลายสัญญา ไม่มีเหลือ เจ้าหนี้ต้องพิจารณาให้ดี ว่าเลิกแล้วเกิดประโยชน์หรือไม่ จะเรียกร้องสิทธิต่าง ๆ ที่เคยตกลงกันไว้ไม่ได้อีก , ถ้าสัญญายังไม่เลิก การพิสูจน์ค่าเสียหายจะไม่ยาก ใช้สัญญาตั้งหลักในการฟ้อง ฝ่ายที่ผิดสัญญามีภาระพิสูจน์ว่าไม่เสียหายอย่างไร , แต่หากมีการใช้สิทธิยกเลิกสัญญา เจ้าหนี้จะต้องพิสูจน์ความเสียหายเอง จะอ้างอิงสัญญาไม่ได้ จะใช้เบี้ยปรับตามสัญญาก็ไม่ได้ (ถ้าไร้ประโยชน์ก็เลิกสัญญาทั้งหมด ถ้าบางส่วนยังเป็นประโยชน์ ก็รับชำระหนี้ส่วนที่เป็นประโยชน์ และใช้สิทธิเลิกสัญญาบางส่วน สอดคล้องกับความเป็นธรรมตามกฎหมาย)
-ฎ.4566/2562 เจ้าหนี้ต้องรับชำระหนี้บางส่วนที่เป็นประโยชน์
1.3) ม.369 เจ้าหนี้จึงไม่ต้องชำระหนี้ต่างตอบแทน
1.4) ผลทางกฎหมายของม.218
-สิทธิเรึยกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายม.218 วรรคหนึ่ง
-สิทธิที่จะปฏิเสธไม่รับชำระหนี้บางส่วนที่อยู่ในวิสัยซึ่งไร้ประโยชน์ม.218 วรรคสอง
-สิทธิเลิกสัญญา เมื่อการชำระหนี้ทั้งหมดหรือบางส่วนกลายเป็นพ้นวิสัยม.389
-สิทธิริบหรือให้ส่งคืนมัดจำม.378(2)(3) หรือใช้สิทธิเรียกเอาเบี้ยปรับม.380
-สิทธิช่วงทรัพย์ม.228
2. การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย เพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ
-ม.219 "ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นภายหลังที่ได้ก่อหนี้ และซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนั้นไซร้ ท่านว่าลูกหนี้เป็นอันหลุดพ้นจากการชำระหนี้นั้น
ถ้าภายหลังที่ได้ก่อหนี้ขึ้นแล้วนั้น ลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ไซร้ ท่านให้ถือเสมือนว่าเป็นพฤติการณ์ที่ทำให้การชำระหนี้ตกเป็นอันพ้นวิสัยฉะนั้น"
ถ้าภายหลังที่ได้ก่อหนี้ขึ้นแล้วนั้น ลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ไซร้ ท่านให้ถือเสมือนว่าเป็นพฤติการณ์ที่ทำให้การชำระหนี้ตกเป็นอันพ้นวิสัยฉะนั้น"
2.1) ผลทางกฎหมายของม.219
-ลูกหนี้หลุดพ้นจากการชำระหนี้ม.219
-อาจมีกรณีช่วงทรัพย์ม.228
-ลูกหนี้จะมีสิทธิเรียกชำระหนี้ตอบแทนในอีกฐานะที่เป็นเจ้าหนี้ในสัญญาต่างตอบแทน ม.370-372
--ลูกหนี้มีสิทธิเรียกชำระหนี้ตอบแทน ม.370+372 วรรคสอง
--ลูกหนี้ไม่มีสิทธิเรียกชำระหนี้ตอบแทน ม.371 วรรคหนึ่ง+372 วรรคหนึ่ง
***จบการบรรยาย***
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น