สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 13-14)
สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ
กฎหมายหนี้ (ครั้งที่ 13-14)
อาจารย์ดาราพร ถิระวัฒน์
วันเสาร์ที่ 23 สิงหาคม 2568
**********
1. ม.306 การโอนหนี้อันจะพึงต้องชำระแก่เจ้าหนี้คนหนึ่งโดยเฉพาะเจาะจง
-ม.306 "การโอนหนี้อันจะพึงต้องชำระแก่เจ้าหนี้คนหนึ่งโดยเฉพาะเจาะจงนั้น ถ้าไม่ทำเป็นหนังสือ ท่านว่าไม่สมบูรณ์ อนึ่ง การโอนหนี้นั้นท่านว่าจะยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้ลูกหนี้หรือบุคคลภายนอกได้แต่เมื่อได้บอกกล่าวการโอนไปยังลูกหนี้ หรือลูกหนี้จะได้ยินยอมด้วยในการโอนนั้น คำบอกกล่าวหรือความยินยอมเช่นว่านี้ท่านว่าต้องทำเป็นหนังสือ
ถ้าลูกหนี้ทำให้พอแก่ใจผู้โอนด้วยการใช้เงิน หรือด้วยประการอื่นเสียแต่ก่อนได้รับบอกกล่าว หรือก่อนได้ตกลงให้โอนไซร้ ลูกหนี้นั้นก็เป็นอันหลุดพ้นจากหนี้"
ถ้าลูกหนี้ทำให้พอแก่ใจผู้โอนด้วยการใช้เงิน หรือด้วยประการอื่นเสียแต่ก่อนได้รับบอกกล่าว หรือก่อนได้ตกลงให้โอนไซร้ ลูกหนี้นั้นก็เป็นอันหลุดพ้นจากหนี้"
-ถ้าผู้โอนกับผู้รับโอนไม่ทำเป็นหนังสือ ไม่สมบูรณ์ คือ ไม่มีผลทางกฎหมาย ไม่เป็นการเปลี่ยนตัวเจ้าหนี้ สิทธิเรียกร้องก็ยังอยู่กับเจ้าหนี้คนเดิม , ถ้าผู้รับโอนโดยไม่สมบูรณ์ ผู้รับโอนก็ไม่มีสิทธิเรียกร้อง ถ้าไปเรียกให้ลูกหนี้ชำระ แล้วลูกหนี้ชำระให้ ก็เป็นการชำระหนี้ให้แก่บุคคลผู้ไม่มีสิทธิได้รับชำระหนี้ หนี้ไม่ระงับ
-การยกการโอนสิทธิเรียกร้อง ขึ้นยันต่อลูกหนี้ ม.306 วรรคสอง , 307 หรือบุคคลภายนอก ทำได้ต่อเมื่อ ได้มีการบอกกล่าวการโอนไปยังลูกหนี้ หรือลูกหนี้ได้ยินยอมด้วยในการโอน (การบอกกล่าวหรือความยินยอมต้องทำเป็นหนังสือ)
-การยกการโอนสิทธิเรียกร้อง ขึ้นยันต่อลูกหนี้ ม.306 วรรคสอง , 307 หรือบุคคลภายนอก ทำได้ต่อเมื่อ ได้มีการบอกกล่าวการโอนไปยังลูกหนี้ หรือลูกหนี้ได้ยินยอมด้วยในการโอน (การบอกกล่าวหรือความยินยอมต้องทำเป็นหนังสือ)
1.1) ม.306 วรรคสอง ลูกหนี้ชำระหนี้ก่อนได้รับบอกกล่าวการโอนสิทธิเรียกร้องจากเจ้าหนี้ เจ้าหนี้รับชำระหนี้ ลูกหนี้หลุดพ้นจากหนี้ ทำให้ผู้รับโอนสิทธิเรียกร้องได้รับความเสียหาย ต้องไปว่ากล่าวกันเองระหว่างเจ้าหนี้ผู้โอนสิทธิกับผู้รับโอนสิทธิ
1.2) ม.307 "ถ้าพิพาทอ้างสิทธิในการโอนต่างราย โอนรายใดได้บอกกล่าวหรือตกลงกันก่อน โอนรายนั้นมีสิทธิดีกว่าโอนรายอื่น ๆ" ผู้โอนสิทธิเรียกร้องได้โอนสิทธิให้หลายคน ทำให้เกิดความเสียหายแก่ผู้รับโอน ต้องไปว่ากล่าวกันเองระหว่างผู้โอนสิทธิกับผู้รับโอนสิทธิ
1.2) ม.307 "ถ้าพิพาทอ้างสิทธิในการโอนต่างราย โอนรายใดได้บอกกล่าวหรือตกลงกันก่อน โอนรายนั้นมีสิทธิดีกว่าโอนรายอื่น ๆ" ผู้โอนสิทธิเรียกร้องได้โอนสิทธิให้หลายคน ทำให้เกิดความเสียหายแก่ผู้รับโอน ต้องไปว่ากล่าวกันเองระหว่างผู้โอนสิทธิกับผู้รับโอนสิทธิ
1.3) ม.308 วรรคหนึ่ง "ถ้าลูกหนี้ได้ให้ความยินยอมดังกล่าวมาในมาตรา 306 โดยมิได้อิดเอื้อน ท่านว่าจะยกข้อต่อสู้ที่มีต่อผู้โอนขึ้นต่อสู้ผู้รับโอนนั้นหาได้ไม่ แต่ถ้าเพื่อจะระงับหนี้นั้น ลูกหนี้ได้ใช้เงินให้แก่ผู้โอนไปไซร้ ลูกหนี้จะเรียกคืนเงินนั้นก็ได้ หรือถ้าเพื่อการเช่นกล่าวมานั้นลูกหนี้รับภาระเป็นหนี้อย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นใหม่ต่อผู้โอน จะถือเสมือนหนึ่งว่าหนี้นั้นมิได้ก่อขึ้นเลยก็ได้" (หลักกฎหมายปิดปาก)
-มิได้อิดเอื้อ คือ ไม่มีเงื่อนไขใด ๆ ห้ามยกขึ้นต่อสู้ผู้รับโอน เช่น ลูกหนี้ได้ชำระหนี้บางส่วนไปแล้ว หรือได้ตกลงกับเจ้าหนี้ไว้ในเรื่องใด แต่ยินยอมการโอนสิทธิเรียกร้องโดยมิได้อิดเอื้อน ก็จะยกข้อต่อสู้นี้ขึ้นต่อสู้ผู้รับโอนสิทธิเรียกร้องไม่ได้ (ต้องยกข้อต่อสู้ขณะรับรู้การโอนสิทธิเรียกร้อง)
1.4) ม.308 วรรคสอง "ถ้าลูกหนี้เป็นแต่ได้รับคำบอกกล่าวการโอน ท่านว่าลูกหนี้มีข้อต่อสู้ผู้โอนก่อนเวลาที่ได้รับคำบอกกล่าวนั้นฉันใด ก็จะยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้แก่ผู้รับโอนได้ฉันนั้น ถ้าลูกหนี้มีสิทธิเรียกร้องจากผู้โอน แต่สิทธินั้นยังไม่ถึงกำหนดในเวลาบอกกล่าวไซร้ ท่านว่าจะเอาสิทธิเรียกร้องนั้นมาหักกลบลบกันก็ได้ หากว่าสิทธินั้นจะได้ถึงกำหนดไม่ช้ากว่าเวลาถึงกำหนดแห่งสิทธิเรียกร้องอันได้โอนไปนั้น"
2. ผลของการโอนสิทธิเรียกร้อง
2.1) ผู้รับโอนเข้าสวมสิทธิเรียกร้อง (สิทธิเรียกให้ชำระหนี้) ของเจ้าหนี้คนเดิม
2.2) ผู้รับโอนได้รับโอนประกันแห่งหนี้ ม.305 วรรคหนึ่ง (ตัวสิทธิเรียกร้องโอนไป ตัวอุปกรณ์ก็โอนไปด้วย)
2.3) ผู้รับโอนได้สิทธิในการใช้บุริมสิทธิ ม.305 วรรคสอง
2.4) ความรับผิดของผู้โอนในความชำรุดบกพร่องและการรอนสิทธิ ม.322 ในกรณีนำสิทธิเรียกร้องโอนเพื่อการชำระหนี้อย่างอื่นตามม.320 (ฎ.1012/2564 , 2947/2564)
3. หนี้รายหนึ่งที่มีลูกหนี้หรือเจ้าหนี้หลายคน
3.1) หนี้ที่การชำระหนี้แบ่งกันได้ ม.290
3.2) หนี้ร่วม ม.291-300
3.3) หนี้ที่การชำระหนี้ไม่อาจแบ่งได้ ม.301-302
4. หนี้ที่แบ่งชำระได้
-ม.290 "ถ้าการชำระหนี้เป็นการอันจะแบ่งกันชำระได้ และมีบุคคลหลายคนเป็นลูกหนี้ก็ดี มีบุคคลหลายคนเป็นเจ้าหนี้ก็ดี เมื่อกรณีเป็นที่สงสัย ท่านว่าลูกหนี้แต่ละคนจะต้องรับผิดเพียงเป็นส่วนเท่า ๆ กัน และเจ้าหนี้แต่ละคนก็ชอบที่จะได้รับแต่เพียงเป็นส่วนเท่า ๆ กัน"
-เป็นกรณีไม่ได้มีการตกลงกันไว้
-ถ้ามีการตกลงกันไว้ สัดส่วนในการชำระหนี้หรือสัดส่วนที่จะได้รับชำระหนี้ก็เป็นไปตามที่ตกลงกัน อาจไม่เท่ากันก็ได้
5. หนี้ร่วม
-หนี้ที่มีลักษณะของการชำระหนี้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เป็นหนี้ที่ไม่แบ่งแยก เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกชำระหนี้โดยสิ้นเชิงทั้งหมดจากลูกหนี้คนหนึ่งคนใดได้
-ลูกหนี้ร่วม ม.291-297-เจ้าหนี้ร่วม ม.298-300
6. ลูกหนี้ร่วม ม.291-297
6.1) ความรับผิดของลูกหนี้ร่วมต่อเจ้าหนี้ ม.291-295 , 297
6.2) ความรับผิดระหว่างลูกหนี้ร่วมด้วยกันเอง ม.296
7. ม.291 เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกชำระหนี้จากลูกหนี้คนใดคนหนึ่งได้โดยสิ้นเชิง
-ม.291 "ถ้าบุคคลหลายคนจะต้องทำการชำระหนี้โดยทำนองซึ่งแต่ละคนจำต้องชำระหนี้สิ้นเชิงไซร้ แม้ถึงว่าเจ้าหนี้ชอบที่จะได้รับชำระหนี้สิ้นเชิงได้แต่เพียงครั้งเดียว (กล่าวคือลูกหนี้ร่วมกัน) ก็ดี เจ้าหนี้จะเรียกชำระหนี้จากลูกหนี้แต่คนใดคนหนึ่งสิ้นเชิงหรือแต่โดยส่วนก็ได้ตามแต่จะเลือก แต่ลูกหนี้ทั้งปวงก็ยังคงต้องผูกพันอยู่ทั่วทุกคนจนกว่าหนี้นั้นจะได้ชำระเสร็จสิ้นเชิง"
-เกิดโดยกฎหมาย เช่น ละเมิด นายจ้างร่วมรับผิดกับลูกจ้าง
-เกิดโดยสัญญา เช่น ผู้ค้ำประกัน ม.682 วรรคสอง
8. ม.292 ลูกหนี้ร่วมคนหนึ่งปฏิบัติการทำให้หนี้ระงับ เป็นผลให้ลูกหนี้ร่วมคนอื่นได้รับประโยชน์ด้วยกันหมดทุกคน
-ม.292 "การที่ลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่งชำระหนี้นั้น ย่อมได้เป็นประโยชน์แก่ลูกหนี้คนอื่น ๆ ด้วย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่การใด ๆ อันพึงกระทำแทนชำระหนี้ วางทรัพย์สินแทนชำระหนี้ และหักกลบลบหนี้ด้วย
ลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่งมีสิทธิเรียกร้องอย่างไร ลูกหนี้คนอื่น ๆ จะเอาสิทธิอันนั้นไปใช้หักกลบลบหนี้หาได้ไม่"
ลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่งมีสิทธิเรียกร้องอย่างไร ลูกหนี้คนอื่น ๆ จะเอาสิทธิอันนั้นไปใช้หักกลบลบหนี้หาได้ไม่"
9. ม.293 เจ้าหนี้ปลดหนี้ให้แก่ลูกหนี้ร่วมคนหนึ่ง ย่อมเป็นประโยชน์แก่ลูกหนี้คนอื่น ๆ เพียงเท่าส่วนของลูกหนี้ที่ได้ปลดให้
-ม.293 "การปลดหนี้ให้แก่ลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่งนั้น ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์แก่ลูกหนี้คนอื่น ๆ เพียงเท่าส่วนของลูกหนี้ที่ได้ปลดให้ เว้นแต่จะได้ตกลงกันเป็นอย่างอื่น"
-ม.294 "การที่เจ้าหนี้ผิดนัดต่อลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่งนั้น ย่อมได้เป็นคุณประโยชน์แก่ลูกหนี้คนอื่น ๆ ด้วย"
11. ม.295 เหตุส่วนตัวเป็นไปเพื่อคุณและโทษเฉพาะลูกหนี้ร่วมคนหนึ่ง
-ม.295 "ข้อความจริงอื่นใด นอกจากที่ระบุไว้ในมาตรา 292 ถึงมาตรา 294 นั้น เมื่อเป็นเรื่องเท้าถึงตัวลูกหนี้ร่วมกันคนใดก็ย่อมเป็นไปเพื่อคุณและโทษแต่เฉพาะแก่ลูกหนี้คนนั้น เว้นแต่จะปรากฏว่าขัดกับสภาพแห่งหนี้นั้นเอง
ความที่ว่ามานี้ เมื่อจะกล่าวโดยเฉพาะก็คือว่าให้ใช้แก่การให้คำบอกกล่าว การผิดนัด การที่หยิบยกอ้างความผิด การชำระหนี้อันเป็นพ้นวิสัยแก่ฝ่ายลูกหนี้ร่วมกันคนหนึ่ง กำหนดอายุความหรือการที่อายุความสะดุดหยุดลง และการที่สิทธิเรียกร้องเกลื่อนกลืนกันไปกับหนี้สิน"
-ม.295 วรรคสอง เป็นตัวอย่าง เช่น เจ้าหนี้บอกกล่าวเตือนให้ลูกหนี้ร่วมคนหนึ่งชำระหนี้ แต่ไม่ชำระหนี้ เฉพาะลูกหนี้ร่วมคนนั้นที่ผิดนัด
-ฎ.2033/2567 จำเลยที่ 1 และที่ 2 เป็นลูกหนี้ร่วมจ้างว่าความ จำเลยที่ 1 ชำระหนี้ ทำให้อายุความสะดุดหยุดลงเฉพาะจำเลยที่ 1 เท่านั้น ส่วนจำเลยที่ 2 ขาดอายุความ
12. ม.296 ความรับผิดระหว่างลูกหนี้ร่วมด้วยกันเอง
-ม.296 "ในระหว่างลูกหนี้ร่วมกันทั้งหลายนั้น ท่านว่าต่างคนต่างต้องรับผิดเป็นส่วนเท่า ๆ กัน เว้นแต่จะได้กำหนดไว้เป็นอย่างอื่น ถ้าส่วนที่ลูกหนี้ร่วมกันคนใดคนหนึ่งจะพึงชำระนั้น เป็นอันจะเรียกเอาจากคนนั้นไม่ได้ไซร้ ยังขาดจำนวนอยู่เท่าไรลูกหนี้คนอื่น ๆ ซึ่งจำต้องออกส่วนด้วยนั้นก็ต้องรับใช้ แต่ถ้าลูกหนี้ร่วมกันคนใดเจ้าหนี้ได้ปลดให้หลุดพ้นจากหนี้อันร่วมกันนั้นแล้ว ส่วนที่ลูกหนี้คนนั้นจะพึงต้องชำระหนี้ก็ตกเป็นพับแก่เจ้าหนี้ไป"
-กรณีที่ส่วนของความรับผิดของลูกหนี้ร่วมคนหนึ่งเรียกชำระหนี้ไม่ได้ ลูกหนี้คนอื่น ๆ ต้องรับใช้ส่วนที่ขาดหรือที่เรียกไม่ได้นั้นเพิ่มขึ้น (ตามสัดส่วนความรับผิดของลูกหนี้ร่วมในหนี้ร่วม) เช่น หนี้ 3,000 บาท ก. ข. ค. ลูกหนี้ร่วมต้องรับผิดเท่า ๆ กัน คนละ 1,000 บาท ถ้าปรากฏว่า ข.ชำระหนี้ไม่ได้ ก. และ ค. จะต้องรับใช้ เป็น ก.รับผิด 1,000+500 บาท และ ค.รับผิด 1,000+500 บาท
-กรณีลูกหนี้ร่วมคนหนึ่งชำระหนี้ไม่ได้ และลูกหนี้ร่วมอีกคนได้รับการปลดหนี้ เช่น ก. ข. ค. ลูกหนี้ร่วม 3,000 บาท จะต้องรับผิดเป็นส่วนเท่า ๆ กัน คนละ 1,000 บาท และเจ้าหนี้ปลดหนี้ให้ ก. 1,000 บาท และ ข. ชำระหนี้ไม่ได้ (เหลือหนี้ 2,000 บาท ตามม.293) ดังนั้น เมื่อ ข. ชำระหนี้ไม่ได้ ก. กับ ค. ต้องรับใช้คนละ 500 บาท กรณีของ ก. เมื่อได้รับปลดหนี้ เจ้าหนี้ต้องรับผิดชอบในส่วนของ ก. ที่ตนปลดหนี้ที่พึงต้องชำระเพื่อส่วนที่ขาดของ ข. ลูกหนี้ที่ชำระหนี้ไม่ได้นั้น คือ เจ้าหนี้ต้องรับผิดชอบในส่วนของ ก. 500 บาท ไปด้วย ส่วน ค.รับผิด 1,000+500 บาท
***จบการบรรยาย***
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น