สัญญาจำนำระงับ เมื่อผู้รับจำนำยอมให้ทรัพย์สินกลับคืนสู่ครอบครองของผู้จำนำ

สาระสำคัญของสัญญาจำนำ คือ การส่งมอบทรัพย์สินที่จำนำ ให้อยู่ในความครอบครองของผู้รับจำนำ ทำให้ผู้รับจำนำมีสิทธิยึดถือทรัพย์สินไว้เป็นประกันการชำระหนี้ จนกว่าจะได้รับชำระหนี้และค่าอุปกรณ์ (เช่น ดอกเบี้ย) ครบถ้วน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 758

หากผู้รับจำนำยินยอมโดยสมัครใจ ให้ทรัพย์สินที่จำนำ กลับคืนไปสู่ความครอบครองของผู้จำนำ สัญญาจำนำย่อมระงับ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 769 ที่บัญญัติว่า "อันจำนำย่อมระงับสิ้นไป... (2) เมื่อผู้รับจำนำยอมให้ทรัพย์สินจำนำ กลับคืนไปสู่ครอบครองของผู้จำนำ"

ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกา
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3481/2559 ตามสัญญาจำนำเครื่องจักรและสัญญารักษาทรัพย์ ลูกหนี้สินทรัพย์ด้อยคุณภาพ นำเครื่องจักรมาจำนำไว้แก่โจทก์

โดยตกลงให้ ศ. ซึ่งเป็นพนักงานของลูกหนี้ เป็นผู้เก็บรักษาเครื่องจักรที่จำนำไว้ที่โรงงานของลูกหนี้ โดย ศ. จะได้รับค่าตอบแทนการรักษาทรัพย์จำนำเดือนละ 100 บาท และยังมีข้อตกลงว่า ตลอดเวลาที่ทรัพย์จำนำอยู่ในความครอบครองของผู้รักษาทรัพย์จำนำ แม้ผู้จำนำจะได้ใช้สอยทรัพย์สินที่จำนำ ก็ไม่ถือว่าทรัพย์สินที่จำนำกลับคืนสู่ความครอบครองของผู้จำนำ

ซึ่งตามข้อตกลงดังกล่าว แม้จะไม่ให้ถือว่าเครื่องจักรกลับคืนสู่การครอบครองของผู้จำนำก็ตาม แต่เป็นการเขียนสัญญาไว้เพื่อเลี่ยงกฎหมาย เพราะเจตนาอันแท้จริงของสัญญาจำนำดังกล่าว ประสงค์ให้ลูกหนี้ได้ใช้ประโยชน์จากเครื่องจักรอันเป็นทรัพย์สินที่จำนำ

การที่โจทก์ซึ่งเป็นผู้รับจำนำเครื่องจักร ยอมให้ลูกหนี้สินทรัพย์ด้อยคุณภาพเข้าใช้ประโยชน์จากทรัพย์สินที่จำนำ ย่อมเป็นการยอมให้ทรัพย์สินที่จำนำกลับคืนไปสู่การครอบครองของผู้จำนำ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 769 (2) สิทธิจำนำของโจทก์จึงระงับสิ้นไป โจทก์ไม่อาจบังคับจำนำตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 764 ได้

ที่มา เว็บไซต์ระบบสืบค้นคำพิพากษา คำสั่งคำร้องและคำวินิจฉัยศาลฎีกา