สรุปคำบรรยายเนติ 1/75 กฎหมายภาษีอากร (ครั้งที่ 1)

สรุปคำบรรยายเนติ 1/75

วิชากฎหมายภาษีอากร (ครั้งที่ 1)

จาก บรรยายเนติบัณฑิตออนไลน์ เมื่อวันพุธที่ 25 พฤษภาคม 2565

บรรยายโดย ศ. (พิเศษ) ชัยสิทธิ์ ตราชูธรรม

***************************

กฎหมายภาษีอากรแม้ว่าจะมีความยุ่งยากซับซ้อน เมื่อศึกษากฎหมายภาษีอากรแต่ละฉบับ ให้ยึดหลักโครงสร้างกฎหมายทั้ง 6 ส่วน ก็จะช่วยให้มีความเข้าใจกฎหมายภาษีอากรได้เป็นอย่างดี

กฎหมายภาษีอากรทุกฉบับ จะมีโครงสร้างกฎหมาย 6 ส่วน ได้แก่
1. ผู้เสียภาษี (Tax Payer) กฎหมายภาษีอากรแต่ละฉบับ จะกำหนดไว้ว่าใครมีหน้าที่เสียภาษี

2. ฐานภาษี (Tax Base) มี 4 ฐาน คือ ฐานรายได้ ฐานการบริโภค ฐานความมั่งคั่งหรือทรัพย์สิน และฐานอื่น ๆ

3. อัตราภาษี (Tax Rate) แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ อัตราคงที่ อันตราก้าวหน้า และอัตราถอยหลัง

4. วิธีเสียภาษี (Tax Payment) กฎหมายจะกำหนดว่า จะต้องเสียภาษีโดยวิธีใด ซึ่งทั่วไปมี 3 วิธี คือ วิธีประเมินตนเอง วิธีหักภาษี ณ ที่จ่าย และวิธีประเมินโดยเจ้าพนักงานประเมิน

5. วิธีระงับข้อพิพาท (Tax Settlement) หากผู้เสียภาษีไม่เห็นด้วย ก็อาจใช้สิทธิอุทธรณ์ หรือมีการยื่นฟ้องคดีต่อศาลภาษีอากร หรืออุทธรณ์ต่อศาลอุทธรณ์คดีชำนัญพิเศษ หรือขออนุญาตฎีกา

6. สภาพบังคับ (Sanction) ได้แก่ โทษทางปกครอง โทษทางอาญา และการบังคับคดี

ในการศึกษากฎหมายภาษีอากรของเนติบัณฑิต จะออกข้อสอบเฉพาะประมวลรัษฎากรเท่านั้น แบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่

1. ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา

2. ภาษีเงินได้นิติบุคคล

3. ภาษีมูลค่าเพิ่ม

4. ภาษีธุรกิจเฉพาะ

5. อากรแสตมป์

โดยจะศึกษาเพียง 4 ประเภทแรก (ไม่รวมอากรแสตมป์) และข้อสอบจะออกอย่างน้อย 2 ประเภท บางปีออก 3 ประเภท และบางปีออกทั้ง 4 ประเภท

ก่อนที่จะได้ศึกษารายละเอียดของกฎหมายภาษีอากรทั้ง 4 ประเภท ให้ดูโครงสร้างกฎหมายก่อน

1. โครงสร้างกฎหมายภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา

ส่วนที่ 1 ผู้เสียภาษี มี 5 ประเภท

  1.1 บุคคลธรรมดา

  1.2 ผู้ถึงแก่ความตายในระหว่างปีภาษี

  1.3 กองมรดกที่ยังไม่ได้แบ่ง

  1.4 ห้างหุ้นส่วนสามัญ หรือคณะบุคคลที่มิใช่นิติบุคคล

  1.5 วิสาหกิจชุมชน

ส่วนที่ 2 ฐานภาษี

  2.1 เงินได้พึงประเมิน

  2.2 เงินได้สุทธิ (เงินได้พึงประเมิน หักค่าใช้จ่าย หักค่าลดหย่อน)

ส่วนที่ 3 อัตราภาษี

  3.1 อัตราก้าวหน้า

  3.2 อัตราคงที่

ส่วนที่ 4 วิธีเสียภาษี

  4.1 ประเมินตนเอง

  4.2 หักภาษี ณ ที่จ่าย

  4.3 ประเมินโดยเจ้าพนักงานประเมิน

ส่วนที่ 5 วิธีระงับข้อพิพาท

  5.1 ประเมิน

  5.2 อุทธรณ์

  5.3 ฟ้องคดีต่อศาลภาษีอากร กฎหมายภาษีอากรไม่ได้บัญญัติเกี่ยวกับศาลภาษีอากรไว้ละเอียด จะต้องดู พ.ร.บ.จัดตั้งศาลภาษีอากรฯ เป็นหลัก และมีการนำประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาใช้บังคับอนุโลมด้วย

  5.4 อุทธรณ์/ฎีกา

ส่วนที่ 6 สภาพบังคับ

  6.1 โทษทางปกครอง (เบี้ยปรับ , เงินเพิ่ม)

  6.2 โทษทางอาญา (จำคุก , ปรับ)

  6.3 การบังคับคดี (ยึด , อายัด , ขายทอดตลาด) ประมวลรัษฎากร มาตรา 12 ให้กรมสรรพากรมีอำนาจยึด อายัด ขายทอดตลาดได้ โดยใช้ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง และพ.ร.บ.วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบ

2. โครงสร้างกฎหมายภาษีเงินได้นิติบุคคล

ส่วนที่ 1 ผู้เสียภาษี

  1.1 ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล

  1.2 ห้างหุ้นส่วนจำกัด

  1.3 บริษัทจำกัด

  1.4 บริษัทมหาชนจำกัด

  1.5 กิจการซึ่งดำเนินการเป็นการค้าฯ

  1.6 กิจการร่วมค้า (Joint Venture)

  1.7 มูลนิธิ/สมาคม

  1.8 กองทุนรวม

  1.9 นิติบุคคลอื่น (ตลาดหลักทรัพย์ฯ)

ส่วนที่ 2 ฐานภาษี

  2.1 กำไรสุทธิ (รายได้หักรายจ่าย) เป็นกำไรสุทธิทางภาษี ไม่ใช่ทางบัญชี

  2.2 รายได้ก่อนหักรายจ่ายใด ๆ 

ส่วนที่ 3 อัตราภาษี

  3.1 อัตราคงที่

  3.2 อัตราก้าวหน้า

ส่วนที่ 4 วิธีเสียภาษี

  4.1 ประเมินตนเอง

  4.2 หัก ณ ที่จ่าย

  4.3 ประเมินโดยเจ้าพนักงานประเมิน

ส่วนที่ 5 วิธีระงับข้อพิพาท

  5.1 ประเมิน

  5.2 อุทธรณ์

  5.3 ฟ้องคดีต่อศาลภาษีอากร 

  5.4 อุทธรณ์/ฎีกา

ส่วนที่ 6 สภาพบังคับ

  6.1 โทษทางปกครอง 

  6.2 โทษทางอาญา 

  6.3 การบังคับคดี

3. โครงสร้างกฎหมายภาษีมูลค่าเพิ่ม

ส่วนที่ 1 ผู้เสียภาษี

  1.1 ผู้ประกอบการ

  1.2 ผู้นำเข้า คนที่นำเข้าสินค้า ไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ประกอบการ

ส่วนที่ 2 ฐานภาษี

  2.1 รายรับจากการขายสินค้า

  2.2 รายรับจากการให้บริการ

  2.3 มูลค่าสินค้าจากการนำเข้า

  2.4 มูลค่าสินค้าจากการส่งออก

ส่วนที่ 3 อัตราภาษี

  3.1 อัตรา 7%

  3.2 อัตรา 0%

ส่วนที่ 4 วิธีเสียภาษี

  4.1 ประเมินตนเอง

  4.2 ประเมินโดยเจ้าพนักงานประเมิน

  (ไม่มีวิธีหัก ณ ที่จ่าย)

ส่วนที่ 5 วิธีระงับข้อพิพาท

  5.1 ประเมิน

  5.2 อุทธรณ์

  5.3 ฟ้องคดีต่อศาลภาษีอากร 

  5.4 อุทธรณ์/ฎีกา

ส่วนที่ 6 สภาพบังคับ

  6.1 โทษทางปกครอง 

  6.2 โทษทางอาญา 

  6.3 การบังคับคดี

4. โครงสร้างกฎหมายภาษีธุรกิจเฉพาะ

ส่วนที่ 1 ผู้เสียภาษี

  1.1 กิจการธนาคารพาณิชย์

  1.2 กิจการเงินทุนหลักทรัพย์ และเครดิตฟองซิเอร์

  1.3 กิจการประกันชีวิต

  1.4 กิจการรับจำนำ

  1.5 การประกอบการเยี่ยงธนาคารพาณิชย์

  1.6 การขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไร

  1.7 การขายหลักทรัพย์ในตลาดหลักทรัพย์ (ปัจจุบันได้รับยกเว้นภาษี)

  1.8 การประกอบกิจการอื่นตามพระราชกฤษฎีกา

        1) กิจการซื้อและขายคืนหลักทรัพย์

        2) ธุรกิจแฟ็กเตอริง (Factoring)

  *จะเห็นได้ว่า ผู้เสียภาษีธุรกิจเฉพาะมีเพียง 8 ประเภทเท่านั้น แต่กฎหมายภาษีมูลค่าเพิ่ม ผู้เสียภาษีคือผู้ประกอบการทุกประเภท ซึ่งกว้างกว่า (หากเสียภาษีมูลค่าเพิ่มแล้ว ก็จะไม่เสียภาษีธุรกิจเฉพาะ หรือหากเสียภาษีธุรกิจเฉพาะแล้ว ก็จะไม่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม)

ส่วนที่ 2 ฐานภาษี

  รายรับก่อนหนักรายจ่ายใด ๆ (Gross Receipt)

ส่วนที่ 3 อัตราภาษี

  3.1 อัตรา 0.1%

  3.2 อัตรา 2.5%

  3.3 อัตรา 3.0%

ส่วนที่ 4 วิธีเสียภาษี

  4.1 ประเมินตนเอง

  4.2 ประเมินโดยเจ้าพนักงานประเมิน

  (ไม่มีวิธีหัก ณ ที่จ่าย)

ส่วนที่ 5 วิธีระงับข้อพิพาท

  5.1 ประเมิน

  5.2 อุทธรณ์

  5.3 ฟ้องคดีต่อศาลภาษีอากร 

  5.4 อุทธรณ์/ฎีกา

ส่วนที่ 6 สภาพบังคับ

  6.1 โทษทางปกครอง 

  6.2 โทษทางอาญา 

  6.3 การบังคับคดี

*ส่วนที่ 6 สภาพบังคับ ของกฎหมายภาษีอากรทั้ง 4 ประเภท จะเหมือนกัน

***จบการบรรยายครั้งที่ 1***

คลิกอ่าน ครั้งที่ 1 , 2 , 3 , 4

ที่มา YouTube บรรยายเนติบัณฑิตออนไลน์ (คลิกลิงก์)