สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายทรัพย์ ที่ดิน (ครั้งที่ 2)

สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ

กฎหมายทรัพย์ ที่ดิน (ครั้งที่ 2)

อาจารย์สุธาทิพ ยุทธโยธิน

วันศุกร์ที่ 23 พฤษภาคม 2568

**********

1. อสังหาริมทรัพย์ ม.139

1) ที่ดิน

2) ทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินมีลักษณะเป็นการถาวร

3) ทรัพย์ที่ประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน

4) ทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับทรัพย์ตามข้อ 1) , 2) , 3)

2. ที่ดิน

-มีกรรมสิทธิ์ ได้แก่ โฉนด/โฉนดแผนที่/โฉนดตราจอง/ตราจองที่ได้ทำประโยชน์แล้ว/ที่บ้านและที่สวน

-มีสิทธิครอบครอง น.ส.3 , น.ส.3ก , ส.ค.1

3. ทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินมีลักษณะเป็นการถาวร

-ติดโดยธรรมชาติ ไม้ยืนต้น มีอายุกว่า 3 ปี ดูสายพันธุ์เป็นหลัก ต่างจากไม้ล้มลุก เช่น พริก มะเขือ ผัก

ฎ.372/2498 ข้าวเจ้า ข้าวเหนียว ข้าวฟ่าง เป็นไม้ล้มลุก อายุไม่เกิน 3 ปี ไม่เป็นอสังหาริมทรัพย์

ฎ.3999/2509 (ประชุมใหญ่) เครื่องจักร ไม่ติด/ประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน ไม่เป็นอสังหาริมทรัพย์

*ข้อสังเกต ดูลักษณะการติดที่มีสภาพถาวรมากกว่าวัตถุประสงค์ , ตู้ container บ้าน สำนักงานโยกย้ายง่าย ไม่ใช่อสังหาริมทรัพย์ , บ้านพักคนงาน ตอกเสาเข็ม ติดถาวร เป็นอสังหาริทรัพย , ไม่สนใจเจตนา ดูลักษณะการติดกับที่ดิน ดูสภาพทรัพย์

-ติดโดยมีคนมาติด วัตถุที่ยึดมั่นกับที่ดินถาวร เช่น ตึก บ้าน , รื้อถอนแล้วเสียหายหรือบุบสลาย เสียรูป

*การดูอสังหาริมทรัพย์กับสังหาริมทรัพย์ จะช่วยเรื่องแบบของสัญญา ส่วนการดูเรื่องส่วนควบ ม.144-146 เพื่อดูใครเป็นเจ้าของ

4. ทรัพย์ที่ประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน

-เป็นส่วนหนึ่งของที่ดินร่วมกับสภาพของที่ดิน เช่น ก้อนหิน ทราย โลหะ แร่ต่าง ๆ 

-เกิดจากการกระทำของคน นำกรวด ทราย มาถม ถนนคอนกรีต ถมดิน ปลูกหญ้า

ฎ.712/713/2475 แร่ไหลไปที่ดินอีกแปลง กลายเป็นทรัพย์ที่ประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน เป็นอสังหาริมทรัพย์

5. ทรัพยสิทธิ

กฎหมายกำหนดและรับรองไว้ เช่น กรรมสิทธิ์ สิทธิครอบครอง ภาระจำยอม สิทธิอาศัย สิทธิเหนือพื้นดิน สิทธิเก็บกิน ภาระติดพันในอสังหาริมทรัพย์ จำนอง เป็นต้น

6. สังหาริมทรัพย์ ม.140

1) ทรัพย์สินที่ไม่ใช่อสังหาริมทรัพย์

2) สิทธิทั้งหลายอันเกี่ยวกับทรัพย์สินนั้น

*ตามกฎหมายเดิมก่อนปี35 สังหาริมทรัพย์ ทรัพย์ทั้งหลายอันเคลื่อนจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่งได้ ไม่ว่าด้วยแรงแห่งตัวทรัพย์นั้นเองหรือกำลังภายนอก

-สิทธิในสังหาริมทรัพย์ที่มีรูปร่าง เช่น กรรมสิทธิ์ในรถยนต์ สิทธิครอบครองรถยนต์ สิทธิจำนำ สิทธิยึดหน่วง

-สิทธิในสังหาริมทรัพย์ไม่มีรูปร่าง เช่น สัญญากู้ สัญญาเช่าซื้อ สิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนจากผู้ละเมิด สิทธิค่าชดเชยลูกจ้าง

7. ทรัพย์แบ่งได้ ม.141 ต้องแบ่งแยกกันได้ แยกออกแล้วไม่เสียรูปทรง เช่น ที่ดิน ผ้า กับทรัพย์แบ่งไม่ได้ ม.142 แบ่ง่ไม่ได้โดยสภาพ เช่น เสื้อ นาฬิกา กฎหมายระบุว่าแบ่งไม่ได้ เช่น หุ้น ม.1118 , ส่วนควบ , ภาระจำยอม , สิทธิจำนอง 2 เรื่องนี้ จะมีผลในเรื่องใครเป็นเจ้าของ , ม.1364 หากแบ่งไม่ได้ ต้องขาย ประมูล นำเงินมาแบ่งกัน

8. ทรัพย์นอกพาณิชย์ ม.143 

1) ไม่อาจถือเอาได้ เช่น พื้นที่ดวงจันทร์ แสงแดด

2) ไม่อาจโอนกันได้โดยชอบด้วยกฎหมาย เช่น ค่าอุปการะเลี้ยงดู ม.1598/41 , ที่วัด ธรณีสงฆ์ , สาธารณสมบัติของแผ่นดิน ม.1305

ฎ.395/2538 ขายที่ดินบางส่วนเป็นที่สาธารณะ เป็นทรัพย์นอกพาณิชย์ ซื้อขายไม่ได้

3) ห้ามโอนตามกฎหมายเด็ดขาด ไม่ใช่ชั่วคราว การห้ามโอนชั่วคราวหรือตามนิติกรรมไม่ทำให้เป็นทรัพย์นอกพาณิชย์

-พ.ร.บ.จัดสรรที่ดินเพื่อการครองชีพ (ห้ามโอน 5 ปี) ไม่เป็นทรัพย์นอกพาณิชย์

-ข้อกำหนดตามนิติกรรม ห้ามโอนแต่ต้องมีบุคคลหนึ่งบุคคลใด นอกจากผู้รับประโยชน์ที่กำหนดไว้ เป็นผู้รับประโยชน์โดยเด็ดขาด ม.1700 วรรคหนึ่ง

ฎ.3345/2525 ทำสัญญาจะซื้อจะขายระหว่างห้ามโอน รับเงินและส่งมอบที่ดินแล้ว ตกลงโอนเมื่อพ้นกำหนดห้ามโอน เป็นโมฆะ

9. ส่วนควบ ม.144-146

ส่วนควบคือส่วนประกอบของทรัพย์

1) ทรัพย์ที่รวมเป็นส่วนควบต้องเป็นสาระสำคัญในความเป็นอยู่ของทรัพย์นั้น

-โดยสภาพของตัวทรัพย์

-โดยจารีตประเพณีแห่งท้องถิ่น

2) แยกออกจากกันไม่ได้ นอกจากทำลาย ทำให้บุบสลาย แปลงรูปสภาพ เช่น ล้อรถ แยกออกหมดสภาพรถยนต์

***จบการบรรยาย***