สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายครอบครัว (ครั้งที่ 8)
สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ
กฎหมายครอบครัว (ครั้งที่ 8)
อาจารย์ชาติชาย อัครวิบูลย์
วันจันทร์ที่ 14 กรกฎาคม 2568
**********
1. ประโยชน์ในการจำแนกสินส่วนตัวกับสินสมรส (ม.1470 ทรัพย์สินระหว่างคู่สมรส นอกจากที่ได้แยกไว้เป็นสินส่วนตัว ย่อมเป็นสินสมรส)
1.1) อำนาจในการจัดการทรัพย์สิน
-สินส่วนตัว ม.1473
-สินสมรส ม.1476
1.2) การชำระหนี้
-หนี้ส่วนตัว ม.1488 ให้ใช้จากสินส่วนตัว ถ้าไม่พอจึงให้ชำระด้วยสินสมรสของฝ่ายนั้น , เป็นเหตุให้คู่สมรสอีกฝ่าย ขอกันในส่วนสินสมรสตามป.วิ.พ. ม.324(2),(4) หรือร้องขัดทรัพย์ ถ้าเป็นสินส่วนตัวของตนตามม.323
-หนี้ร่วม ม.1489 ให้ใช้จากสินสมรสและสินส่วนตัวของทั้งสองฝ่าย
-การออกค่าใช้จ่ายในครัวเรือน กรณีไม่มีสินสมรสแล้ว ให้ออกตามส่วนมากและน้อยแห่งสินส่วนตัว ม.1493
1.3) เมื่อการสมรสสิ้นสุดลง
-กรณีหย่า ม.1533 ให้แบ่งสินสมรสแก่ทั้งสองฝ่ายได้ส่วนเท่ากัน
-กรณีตาย พิจารณาเรื่องกองมรดก (สินส่วนตัว เป็นมรดกของผู้ตาย ม.1600 , สินสมรส ม.1625 ข้อสอบมักจะออกตลอด*** + ม.1629 วรรคสอง + ม.1635)
1.4) กรณีอื่น ๆ
-การให้ความอุปการะเลี้ยงดูระหว่างคู่สมรส ม.1461 หรือบิดามารดาที่มีต่อบุตร ม.1598/38
2. สินส่วนตัว
2.1) สินส่วนตัวโดยกฎหมายกำหนด ม.1471
2.2) สินส่วนตัวโดยทรัพย์สินที่เข้ามาแทน ม.1472
2.3) สินส่วนตัวโดยเหตุของการแยกสินสมรส (แยกโดยคำสั่งศาล กับแยกโดยผลของกฎหมาย)
3. สินส่วนตัว ม.1471(1) ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอยู่ก่อนสมรส ต้องมีอยู่ก่อนสมรสจนถึงขณะสมรส โดยมิได้สูญหายหรือใช้สิ้นเปลืองหมดไป จึงอาจเป็นสังหาริมทรัพย์หรืออสังหาริมทรัพย์ก็ได้
-อาจเป็นกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในที่ดินก็ได้
-อาจได้มาไม่ว่าด้วยการใด ๆ เช่น รับมรดก , ยกให้ , ซื้อ , ค่าตอบแทนจากการงาน
-ฎ.812/2538 , 3473/2551 ได้รับที่ดินที่บิดาครอบครองปรปักษ์ก่อนสมรส แต่ขอให้ศาลแสดงกรรมสิทธิ์หลังสมรส เป็นสินส่วนตัว
-ฎ.1776/2538 อาจเป็นทรัพย์สินที่คู่สมรสมีกรรมสิทธิ์ร่วมกันก่อนสมรส ก็เป็นสินส่วนตัวของทั้งสองฝ่ายร่วมกันได้ แม้นำทรัพย์สินไปจดจำนองและผ่อนชำระแล้วไถ่ถอนมาเป็นชื่อของคนทั้งสองหลังสมรส ก็เป็นขั้นตอนการชำระหนี้เท่านั้น เมื่อผู้ตายตาย จึงเป็นมรดกของผู้ตายกึ่งหนึ่ง(ในฐานะสินส่วนตัว) ไม่ใช่สินสมรส
-ฎ.7174/2539 เมื่อมีสิทธิครอบครองในที่ดิน ไม่ว่า ส.ค.1 , น.ส.3 หรือที่ดินตามพ.ร.บ.จัดที่ดินเพื่อการครองชีพ พ.ศ.2511 ต่อมามีการออก น.ส.3 ตามป.ที่ดิน ก็เป็นเพียงขั้นตอนในการได้รับ น.ส.3 เท่านั้น จึงเป็นสินส่วนตัว
-ฎ.9577/2552 เอ กับ บี ได้รับสิทธิในการเข้าทำประโยชน์ที่ดินพิพาทในขณะอยู่กินด้วยกันก่อนจดทะเบียนสมรส จึงเป็นกรรมสิทธิ์รวม ไม่ใช่สินสมรส แม้บีสมัครเป็นสมาชิกนิคมสร้างตนเองเพียงคนเดียว ก็เป็นเรื่องระหว่างจำเลยกับนิคม แม้พ.ร.บ.จัดที่ดินฯ ม.12 วรรคสอง ที่ดินในนิคมที่ได้รับการออกโฉนดหรือหนังสือรับรองการทำประโยชน์ ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีภายใน 5 ปี ศาลก็ให้จดทะเบียนใส่ชื่อเอได้กึ่งหนึ่ง ไม่ขัดต่อบทบัญญัติดังกล่าว
-สิทธิเรียกร้องที่มีอยู่ก่อนสมรส แม้ทำให้ได้มาซึ่งทรัพย์สินหลังสมรส ก็เป็นสินส่วนตัว เช่น คู่สมรสฝ่ายใดเป็นเจ้าหนี้เงินกู้ ต่อมาลูกหนี้ชำระหนี้ เงินดังกล่าวเป็นสินส่วนตัว
-กรณีมีผู้ทำละเมิดต่อทรัพย์สินหรือร่างกายก่อนสมรส แต่ได้รับเงินหรือทรัพย์สินมาแทนหลังสมรส ก็เป็นสินส่วนตัว
-ทรัพย์สินหรือสิทธิอื่น ๆ เช่น สิทธิตามสัญญาเช่า , เช่าซื้อ , สิทธิในทางทรัพย์สินทางปัญญา หากมีอยู่ก่อนสมรส ก็เป็นสินส่วนตัว
-ต่างจากเงื่อนไขบังคับก่อน ตามม.183 บัญญัติว่า นิติกรรมนั้นย่อมเป็นผลต่อเมื่อเงื่อนไขนั้นสำเร็จแล้ว ฎ.1053/2537 ซื้อสลากกินแบ่งก่อนสมรส ต่อมาสมรสแล้วถูกรางวัล เงินรางวัลที่ได้มาเป็นสินสมรส ไม่ใช่สินส่วนตัว (สิทธิได้รับรางวัลเป็นเงื่อนไข)
-หลักส่วนควบ ม.144 วรรคสอง เจ้าของทรัพย์ย่อมมีกรรมสิทธิ์ในส่วนควบของทรัพย์นั้น เมื่อทรัพย์สินเป็นสินส่วนตัวของฝ่ายใด ต่อมามีส่วนควบเกิดแก่ทรัพย์สินอันเป็นทรัพย์ประธานตามม.144 ก็เป็นสินส่วนตัว เช่น ปลูกไม้ยืนต้น , สิ่งปลูกสร้างบ้านลงในที่ดินสินส่วนตัวของภริยาในระหว่างสมรส
-ข้อยกเว้นหลักส่วนควบ ม.146 กรณียินยอมให้ผู้อื่นปลูกสร้าง เช่น ผู้เช่าที่ดินปลูกสร้างเรือน สิ่งปลูกสร้างไม่เป็นส่วนควบ เว้นแต่ระบุไว้เป็นอย่างอื่น ระบุกำหนดให้สิ่งปลูกสร้างเป็นของเจ้าของที่ดิน
-ฎ.13964/2558 ที่ดินพิพาทเป็นสินส่วนตัวของโจทก์ หลังสมรสโจทก์กับจำเลยร่วมกันปลูกสร้างรีสอร์ท ร้านอาหาร และต่อเติมเป็นร้านเสริมสวย โดยใช้เป็นที่อยู่อาศัยและประกอบธุรกิจร่วมกัน แสดงว่าโจทก์ยินยอมให้จำเลยใช้ที่ดินพิพาทปลูกสร้าง จึงเข้าข้อยกเว้นม.146 ไม่เป็นส่วนควบ ไม่เป็นสินส่วนตัว แต่เป็นสินสมรสระหว่างโจทก์กับจำเลย
-ฎ.3943/2561 ปลูกบ้านหลังใหม่แทนบ้านหลังเดิมในที่ดินของสามี โดยใช้เงินที่ได้มาระหว่างสมรส แล้วใช้อยู่อาศัยด้วยกัน ตามพฤติการณ์แสดงว่าสามียินยอมให้ปลูก จึงเข้าข้อยกเว้นม.144 ไม่เป็นส่วนควบตามม.146 บ้านพิพาทเป็นสินสมรส
-ราคาทรัพย์สินที่เพิ่มขึ้นในระหว่างสมรส ไม่ใช่ดอกผลของสินส่วนตัว แต่เป็นสินส่วนตัวโดยตรง เช่น ราคาทองคำ ก่อนสมรสซื้อทองบาทละ 3 หมื่น หลังสมรสราคาทองบาทละ 5 หมื่น ก็เป็นสินส่วนตัว
4. สินส่วนตัว ม.1471(2)
4.1) เครื่องใช้สอยส่วนตัว เครื่องแต่งกาย หรือเครื่องประดับกายตามควรแก่ฐานะ
-ฎ.1814/2545 หากใช้เงินสินสมรสหรือสินส่วนตัวของอีกฝ่ายซื้อ ก็เป็นสินสมรสหรือสินส่วนตัวของอีกฝ่าย
4.2) เครื่องมือเครื่องใช้ที่จำเป็นในการประกอบอาชีพหรือวิชาชีพของคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง (ดูความจำเป็น ไม่ดูว่าเกินสมควรหรือไม่)
-อาจเป็นทรัพย์ รวมถึงสัตว์ด้วย เช่น ลิงปีนต้นมะพร้าว วัวควายช่วยไถนา หรือที่เป็นทรัพย์ใช้เครื่องยนต์กลไก
5. สินส่วนตัว ม.1471(3) ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรส โดยการรับมรดกหรือโดยการให้โดยเสน่หา
-ได้รับมรดก ทายาทโดยธรรม , ผู้รับพินัยกรรม เว้นแต่เข้าม.1474(2)
-การให้โดยเสน่หา รวมถึงการที่คู่สมรสฝ่ายหนึ่งได้มาจากอีกฝ่ายหนึ่งด้วย
-การให้ต้องเป็นสิทธิเด็ดขาด ไม่ใช่ให้ใช้สอยตามปกติ ต่างจากการรับรางวัล
6. สินส่วนตัว ม.1471(4) ของหมั้น
-ม.1437 วรรคสอง ของหมั้นตกเป็นสิทธิแก่ผู้รับหมั้น
-ตามหลัก ของหมั้นมีอยู่ก่อนสมรส จึงไม่ต้องกำหนด(4) ให้เป็นสินส่วนตัวอีกก็ได้
-ฎ.2740/2559 ได้รับที่ดินพิพาทด้วยการยกให้ในระหว่างสมรส โดยมิได้ระบุว่าให้เป็นสินสมรส จึงเป็นสินส่วนตัว การดำเนินการออกโฉนด เป็นเพียงขั้นตอนส่วนหนึ่งที่จะได้รับโฉนด แม้จำเลยได้ร่วมทำกินในที่ดินพิพาทกับผู้รับหลังจากผู้ร้องได้รับที่ดินจากนาย ก. มาแล้ว ถือไม่ได้ว่าจำเลยยึดถือเพื่อตน
ครั้งหน้า ม.1472
***จบการบรรยาย***
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น