สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ กฎหมายหุ้นส่วน บริษัท (ครั้งที่ 1)

สรุปคำบรรยายเนติบัณฑิต 1/78 ภาคค่ำ
กฎหมายหุ้นส่วน บริษัท (ครั้งที่ 1)
อาจารย์วิรัตน์ วิศิษฏ์วงศกร
วันศุกร์ที่ 23 พฤษภาคม 2568
**********

1. องค์กรทางธุรกิจ คือ โครงสร้างหรือรูปแบบทางกฎหมายที่บุคคลหรือกลุ่มบุคคลจัดตั้งขึ้น เพื่อดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยมีวัตถุประสงค์หลักในการแสวงหาผลกำไร
1.1 นิติบุคคล (ตามกฎหมายจัดตั้ง) 
  1) ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล
  2) ห้างหุ้นส่วนจำกัด
  3) บริษัทจำกัด (บริษัทเอกชน)
  4) นิติบุคคลรูปแบบอื่น ๆ ที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายเฉพาะ เช่น บริษัทมหาชนจำกัด , รัฐวิสาหกิจ , สหกรณ์ , นิติบุคคลอื่นตั้งขึ้นตามกฎหมายต่างประเทศ
1.2 ไม่เป็นนิติบุคคล (แต่เมื่อประกอบพาณิชยกิจ จึงอาจต้องจดทะเบียนตาม พ.ร.บ.ทะเบียนพาณิชย์ พ.ศ. 2499
  1) กิจการเจ้าของคนเดียว เช่น การค้าเร่ , แผงลอย , ร้านค้าปลีก , ทำไร่ , ทำนา
  2) ห้างหุ้นส่วนสามัญ (ไม่จดทะเบียน)
  3) รูปแบบอื่น ๆ เช่น กิจการ SME , วิสาหกิจชุมชน , กิจการร่วมค้า (Joint Venture) , ธุรกิจแฟรนไชส์ (Franchise)

2. รูปแบบนิติบุคคล มีกฎหมายรับรองสถานะ ม.65 ให้เป็นนิติบุคคล แยกต่างหากจากผู้ก่อตั้งหรือผู้ถือหุ้น นิติบุคคลสามารถเป็นเจ้าของทรัพย์สิน ฟ้องร้องหรือถูกฟ้องร้อง และทำสัญญาในนามตนเองได้ เช่น ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล ห้างหุ้นส่วนจำกัด บริษัทจำกัด

3. รูปแบบไม่เป็นนิติบุคคล อาจดำเนินธุรกิจในรูปแบบเจ้าของคนเดียว หรือกลุ่มบุคคล เช่น ห้างหุ้นส่วนสามัญ ไม่มีสถานะเป็นนิติบุคคลแยกจากผู้เป็นหุ้นส่วน

4. บทบัญญัติทั่วไปของนิติบุคคล 
-ม.65 นิติบุคคลจะมีขึ้นได้ก็แต่ด้วยอาศัยอำนาจแห่งประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่น
-ม.66 นิติบุคคลย่อมมีสิทธิและหน้าที่ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่น ภายในขอบแห่งอำนาจหน้าที่หรือวัตถุประสงคดังได้บัญญัติหรือกำหนดไว้ในกฎหมาย ข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้ง
-ม.70 นิติบุคคลต้องมีผู้แทน... วรรคสอง ความประสงค์ของนิติบุคคลย่อมแสดงออกโดยผู้แทนของนิติบุคคล
-ฎ.259/2526 โรงแรม ป. จำเลยที่ 1 ก่อสร้างขึ้นโดยการรวมทุนของบุคคล 4 คน รวมทั้งจำเลยที่ 2 เข้าหุ้นกัน โดยทุกคนได้มอบอำนาจให้จำเลยที่ 2 เป็นผู้จัดการกิจการ ไม่ปรากฏว่าเป็นห้างหุ้นส่วนที่ได้จดทะเบียน คงมีแต่หลักฐานการขอจดทะเบียนการค้าตามประมวลรัษฎากรเท่านั้น ดังนั้น โรงแรมดังกล่าวจึงเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญ ซึ่งผู้เป็นหุ้นส่วนหมดทุกคนต้องรับผิดร่วมกัน เพื่อหนี้สินทั้งปวงของห้างโดยไม่จำกัดจำนวน โรงแรมจำเลยที่ 1 ไม่เป็นนิติบุคคล ไม่อาจฟ้องหรือถูกฟ้องคดีได้ ดังนั้น โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องจำเลยที่ 1 ได้ ส่วนจำเลยที่ 2 เป็นหุ้นส่วนคนหนึ่งและเป็นผู้จัดการกิจการของโรงแรมจำเลยที่ 1 โจทก์จึงมีอำนาจฟ้องจำเลยที่ 2 ได้

5. การจดทะเบียนตามกฎหมาย มีการจดทะเบียนตามขั้นตอนทางกฎหมาย เพื่อให้มีสภาพความเป็นนิติบุคคล หรือได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย 
-ม.1015 ห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทเมื่อได้จดทะเบียนตามบัญญัติแห่งลักษณะนี้แล้ว ท่านจัดว่าเป็นนิติบุคคลต่างหากจากผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นทั้งหลายซึ่งรวมเข้ากันเป็นห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทนั้น
-ฎ.1096/2505 แม้บริษัท ป. โจทก์ เป็นนิติบุคคลจดทะเบียนตามกฎหมายต่างประเทศ ก็มีอำนาจฟ้องคดีในศาลไทยได้ และมีอำนาจตั้งผู้แทนฟ้องคดีได้ ตาม ป.วิ.พ. มาตรา 1 (11) , 55 , 60 วรรคสอง และ ป.พ.พ. มาตรา 824 ทั้งโจทก์มีอำนาจมอบให้นิติบุคคลในต่างประเทศซึ่งมีสำนักงานสาขาในประเทศไทยขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าได้

6. ความรับผิดชอบ
-ความรับผิดจำกัด เช่น ผู้ถือหุ้นในบริษัทจำกัด รับผิดเฉพาะเงินลงทุน ไม่ต้องใช้ทรัพย์สินส่วนตัวชำระหนี้บริษัท
-ความรับผิดไม่จำกัด เช่น กิจการเจ้าของคนเดียว หรือหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล หรือห้างหุ้นส่วนจำกัด เจ้าของหรือหุ้นส่วนนั้น ต้องรับผิดชอบหนี้ทั้งหมดด้วยทรัพย์สินส่วนตัว

7. โครงสร้างการบริหารจัดการ
-กฎหมายกำหนดกรอบการบริหาร เช่น บริษัทต้องมีคณะกรรมการบริษัท (Board of Directors) และต้องจัดประชุมผู้ถือหุ้นประจำปี
-ห้างหุ้นส่วนอาจมีข้อตกลงระหว่างหุ้นส่วน (Partnership Agreement) เป็นกฎเกณฑ์ภายใน

อาจารย์วิรัตน์ วิศิษฏ์วงศกร
อาจารย์วิรัตน์ วิศิษฏ์วงศกร
อาจารย์วิรัตน์ วิศิษฏ์วงศกร

***จบการบรรยาย***

ความคิดเห็น

10 บทความยอดนิยมประจำสัปดาห์

แนวข้อสอบ พ.ร.บ.ส่งเสริมการเรียนรู้ พ.ศ. 2566 (30 ข้อ)

แนวข้อสอบ พนักงานราชการ (ข้อ 1 - 10)

แนวข้อสอบ พ.ร.บ.วิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2561 (55 ข้อ)

สาระสำคัญ พ.ร.บ.ส่งเสริมการเรียนรู้ พ.ศ. 2566 (ฉบับเตรียมสอบ)

แนวข้อสอบ ระเบียบฯ สารบรรณ (ชุดที่ 3)

แนวข้อสอบ พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 (ชุดที่ 1)

การส่งเด็กเข้าเรียนตามกฎหมาย

แนวข้อสอบ พ.ร.บ.ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539

แนวข้อสอบ พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542

แนวข้อสอบ พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี พ.ศ. 2546